Powiązane artykuły
W liturgii katolickiej każdy gest ma głębokie znaczenie, a wśród nich skłon i ukłon zajmują szczególne miejsce. Są one zewnętrznym znakiem wewnętrznej postawy szacunku, adoracji i pokory wobec obecności Boga. Jednak w świecie, w którym uroczystość i święta symbolika zdają się zanikać, ważne jest, aby na nowo odkryć znaczenie tych gestów oraz ich głęboki sens teologiczny.
Celem tego artykułu jest edukacja na temat skłonu i ukłonu podczas Mszy Świętej, inspiracja wiernych do głębszego przeżywania liturgii oraz przewodnictwo w świadomym stosowaniu tych gestów w życiu codziennym.
1. Dlaczego wykonujemy skłon i ukłon podczas Mszy Świętej?
Skłon i ukłon nie są jedynie formalnościami liturgicznymi. Są wyrazem wiary Ludu Bożego i odzwierciedlają podstawową prawdę chrześcijaństwa: Bóg jest najwyższy, a człowiek jako Jego stworzenie powinien zbliżać się do Niego z pokorą.
Od czasów biblijnych skłon był znakiem adoracji i poddania się Bogu:
- W Starym Testamencie Mojżesz i Aaron „upadli na twarz” przed Panem (Lb 20,6).
- Mędrcy, odnajdując Dzieciątko Jezus, „upadli na twarz i oddali Mu pokłon” (Mt 2,11).
- W Apokalipsie dwudziestu czterech starców „upada przed Tym, który zasiada na tronie, i oddaje pokłon Temu, który żyje na wieki wieków” (Ap 4,10).
Te fragmenty uczą nas, że skłon przed Bogiem jest zewnętrznym wyrazem uznania Jego wielkości, pokory serca i całkowitego oddania się Jemu.
Podczas Mszy Świętej skłon i ukłon nie tylko wyrażają naszą wiarę, ale także pomagają nam wejść w duchowy wymiar tego, co celebrujemy.
2. Rodzaje skłonów i ich znaczenie w liturgii
Kościół wyróżnia dwa rodzaje skłonów, które należy wykonywać w czasie Mszy Świętej:
a) Skłon głowy
Nazywany także „prostym skłonem”, polega na lekkim pochyleniu głowy. Wykonujemy go w następujących momentach:
- Przy wypowiadaniu imienia Jezusa: Święty Paweł mówi: „aby na imię Jezusa zgięło się każde kolano” (Flp 2,10). Dlatego zawsze, gdy wypowiadamy Jego Imię, czynimy to z szacunkiem.
- Przy wspominaniu imienia Najświętszej Maryi Panny i świętych: Jest to znak szacunku wobec tych, którzy żyli w świętości i teraz cieszą się chwałą Boga.
- Przy przyjmowaniu błogosławieństwa od kapłana: Podczas Mszy Świętej lub poza nią skłonienie głowy w chwili błogosławieństwa wyraża naszą gotowość do przyjęcia Bożej łaski.
b) Skłon całego ciała
Nazywany także „głębokim ukłonem”, polega na pochyleniu tułowia w pasie w geście większej czci. Wykonujemy go w następujących momentach:
- Podczas Credo, przy wspomnieniu Wcielenia: Mówiąc „Za sprawą Ducha Świętego przyjął ciało z Maryi Dziewicy i stał się człowiekiem”, pochylamy się, aby wyrazić naszą adorację wobec tajemnicy Wcielenia.
- Przed przyjęciem Komunii Świętej: Kościół zaleca, aby przed przyjęciem Eucharystii, jeśli nie klękamy, wykonać głęboki skłon na znak adoracji wobec Chrystusa obecnego w Najświętszym Sakramencie.
- Podczas konsekracji, jeśli nie można uklęknąć: W niektórych przypadkach, jeśli lokalne normy liturgiczne tak stanowią, osoby, które nie mogą klękać, powinny wykonać głęboki skłon w momencie konsekracji chleba i wina.
3. Skłon i ukłon we współczesnym świecie
Żyjemy w społeczeństwie, które zatraciło poczucie sacrum. Często gesty czci są wykonywane mechanicznie, bez pełnej świadomości ich znaczenia. Co gorsza, w wielu miejscach zostały one całkowicie zaniechane z powodu fałszywego pojęcia „wygody” lub „nowoczesności”.
Tymczasem na nowo odkrycie skłonu i ukłonu w liturgii pomaga nam:
✅ Kształtować pokorę: Przypomina nam, że to nie my jesteśmy centrum wszechświata, ale Bóg.
✅ Odnawiać naszą adorację: Pozwala nam głębiej przeżywać Mszę Świętą i z większym nabożeństwem oddawać cześć Bogu.
✅ Dawać świadectwo innym: Szczery gest czci może zainspirować otaczających nas ludzi do pogłębienia swojej wiary.
Niezbędne jest, aby wierni nie zaniedbywali tych znaków i wykonywali je świadomie. Tak jak gest uprzejmości wyraża szacunek w codziennym życiu, tak skłon i ukłon są konkretnymi sposobami wyrażenia miłości i oddania Bogu.
4. Praktyczne zastosowanie: Jak żyć postawą czci na co dzień?
Skłon podczas Mszy Świętej nie wystarczy; postawa czci powinna przejawiać się także w naszym codziennym życiu. Oto kilka sposobów jej praktykowania:
🔹 Praktykowanie czci w osobistej modlitwie: Modląc się w domu, możemy skłonić się przed krzyżem lub obrazem Matki Bożej na znak szacunku.
🔹 Uczenie dzieci znaczenia czci: Wiele młodych pokoleń nie zostało nauczonych tych gestów. Warto od najmłodszych lat uczyć dzieci skłonu przed ołtarzem, przyklękania z nabożeństwem i wypowiadania imienia Jezusa z szacunkiem.
🔹 Cześć przy przyjmowaniu Komunii Świętej: Choć dozwolone jest przyjmowanie Komunii na stojąco, nie oznacza to, że powinniśmy robić to bez aktu adoracji. Jeśli nie klękamy, powinniśmy przed przyjęciem Ciała Chrystusa wykonać głęboki skłon.
🔹 Zachowanie ciszy i skupienia w kościele: Cześć nie jest tylko gestem fizycznym, ale także postawą ducha. Powstrzymanie się od zbędnych rozmów w świątyni i zachowanie atmosfery modlitwy to sposoby wyrażenia naszego szacunku wobec Boga.
Podsumowanie: Odkrycie czci na nowo jako umocnienie naszej wiary
Skłon i ukłon w czasie Mszy Świętej nie są jedynie formalnościami, ale aktami adoracji, które odzwierciedlają naszą relację z Bogiem. W świecie, który zatracił poczucie sacrum, konieczne jest na nowo odkrycie tych gestów w pełnej świadomości i pobożności.
Niech każdy skłon przypomina nam o naszej wierze, niech każda postawa czci zbliża nas do Boga, a nasza pokora i nabożeństwo inspirują innych do głębszego przeżywania liturgii.
📖 „Pójdźcie, uwielbiajmy Go, upadnijmy na twarze, zegnijmy kolana przed Panem, który nas stworzył!” (Ps 95,6)
