Powiązane artykuły
Duchowy przewodnik, by na nowo odkryć cześć w sercu katolickiego kultu
Wprowadzenie: Dlaczego dziś warto mówić o sensie sacrum?
Żyjemy w czasach, w których natychmiastowość, technologia i rozrywka dominują emocjonalny i duchowy krajobraz młodego pokolenia. W tym szybkim i często powierzchownym świecie liturgia Kościoła — z jej ciszą, symboliką, świętym językiem i ukierunkowaniem na Misterium — wydaje się wielu młodym czymś obcym, a nawet niezrozumiałym. Jak więc pomóc im odkryć głęboką wartość sacrum? Jak nauczyć ich, że liturgia nie jest przedstawieniem ani towarzyskim spotkaniem, lecz uprzywilejowanym miejscem spotkania z żywym Bogiem?
Niniejszy artykuł stara się odpowiedzieć na te pytania z perspektywy teologicznej, duszpasterskiej i praktycznej, pomagając rodzicom, katechetom, kapłanom i wiernym świeckim na nowo odkryć i przekazać sens sacrum, zwłaszcza w liturgii.
1. Czym jest sacrum?
Słowo „sacrum” pochodzi z łaciny (sacer) i oznacza „poświęcony”, „przeznaczony dla Boga”. W myśleniu biblijnym sacrum to rzeczywistość dotknięta przez Boga, należąca wyłącznie do Niego. Nie chodzi więc tylko o przedmiot czy miejsce, ale o rzeczywistość przenikniętą Bożą obecnością.
To Bóg jest Święty par excellence. Prorok Izajasz głosi to w swej wizji tronu niebieskiego:
«Święty, Święty, Święty jest Pan Zastępów. Pełna jest cała ziemia Jego chwały» (Iz 6,3).
Świętość Boga nie jest jedną z Jego cech — jest Jego istotą. Uczestniczyć w sacrum to wejść w bezpośrednią relację z tym trzykroć Świętym Bogiem. Dlatego kontakt z sacrum w całej Biblii wymaga postawy czci, zdumienia, pokory, a nawet świętego lęku.
2. Liturgia jako przestrzeń sacrum
Liturgia nie jest ludzkim wymysłem, ale działaniem Chrystusa i Jego Kościoła. To w niej misterium zbawienia staje się sakramentalnie obecne. To sam Bóg działa, a my jesteśmy zaproszeni do uczestnictwa w tym działaniu.
Sobór Watykański II mówi o tym jasno:
«Liturgia, poprzez którą, zwłaszcza w Boskiej Ofierze Eucharystii, dokonuje się dzieło naszego odkupienia, w najwyższym stopniu przyczynia się do tego, by wierni wyrażali w życiu i ukazywali innym misterium Chrystusa» (Sacrosanctum Concilium, 2).
Liturgia nie jest więc po prostu „czynnością religijną”, lecz wejściem w przestrzeń Misterium. Każdy gest, każde słowo, każdy parament, symbol i rytuał mają głębię odsyłającą do wieczności. Ołtarz, kadzidło, śpiew, cisza… wszystko w liturgii wskazuje na rzeczywistość, która nas przerasta i może być przyjęta jedynie z wiarą i czcią.
3. Dlaczego młodzi tracą poczucie sacrum?
Utrata poczucia sacrum nie dotyczy tylko młodzieży — to część szerszego kryzysu kulturowego. Sekularyzacja osłabiła zdolność odczuwania tajemnicy, a tym samym świadomość świętości. W przypadku młodych ludzi proces ten pogłębiają jednak konkretne czynniki:
- Płytka lub brakująca katecheza: wielu młodych nie otrzymało pogłębionej formacji doktrynalnej i liturgicznej.
- Zbanalizowane przestrzenie liturgiczne: w wielu parafiach liturgia utraciła swoją godność — jest improwizowana, symbolika zaniedbana, cisza poświęcona spontaniczności.
- Wpływ kultury cyfrowej: przyzwyczajeni do natychmiastowej gratyfikacji, wizualnych bodźców i emocji, młodzi mają trudność w docenieniu rytmu i głębi liturgii.
W efekcie Msza Święta jawi się jako nudna lub nieistotna, a sacrum jako coś „staroświeckiego” czy zbędnego. Tymczasem właśnie kontakt z Transcendencją — dostępny tylko przez sacrum — jest tym, czego najbardziej potrzebują, nawet jeśli nie potrafią tego nazwać.
4. Teologiczny sens czci liturgicznej
Cześć w liturgii nie jest jedynie kwestią dobrego wychowania czy protokołu. Ma głęboko teologiczne uzasadnienie: jest wyrazem wiary i miłości. Kto wierzy, że Chrystus jest rzeczywiście obecny w Eucharystii, nie może zachowywać się jak w sali konferencyjnej. Kto kocha Pana, pragnie Go czcić całym sobą: ciałem, duszą i sercem.
Jak mówi św. Paweł:
«Czyż nie wiecie, że jesteście świątynią Boga i że Duch Boży w was mieszka?» (1 Kor 3,16)
Cześć ta przejawia się w:
- Skromnym ubiorze, który wyraża szacunek wobec miejsca świętego.
- Postawie ciała: przyklęknięcia, pokłony, złożone ręce.
- Modlitewnej ciszy, przed, w trakcie i po Mszy.
- Sposobie przyjmowania Komunii Świętej, z wiarą i skupieniem.
- Języku liturgicznym, który unika banalności i kieruje duszę ku Bogu.
Nie chodzi o zachowywanie przepisów z lęku czy przyzwyczajenia, ale o kształtowanie duszy, by była zdolna do spotkania z Misterium. Liturgia to „szkoła świętości”, jak mawiał św. Jan Paweł II.
5. Jak uczyć młodzież czci liturgicznej?
Uczenie czci nie polega na narzucaniu, lecz na rozbudzaniu pragnienia. Chodzi o ukazanie piękna sacrum, by dusza zapragnęła wieczności. Oto kilka konkretnych propozycji:
a) Świadectwo dorosłych
Nic nie uczy bardziej niż dorosły, który żyje swoją wiarą z autentycznością. Gdy młodzi widzą rodziców, katechetów czy kapłanów, którzy klękają z uwagą, śpiewają z oddaniem, zachowują ciszę, ubierają się z szacunkiem — uczą się bez słów.
b) Wyjaśnianie „dlaczego” znaków
Każdy znak liturgiczny ma swoją historię, znaczenie teologiczne i funkcję duchową. Objaśnianie młodym znaczenia kadzidła, wody święconej, kierunku wschodniego, kolorów liturgicznych — pomaga im zrozumieć i pokochać liturgię.
c) Odkrywanie ciszy
W świecie hałasu cisza jest rewolucyjna. A równocześnie niezbędna. Uczyć młodych „milczeć z Bogiem” to uczyć ich modlitwy.
d) Przeżywanie Mszy jako aktu miłości
Trzeba im pomóc zrozumieć, że Msza to nie tylko rytuał, ale ofiara: Chrystus się oddaje, a my jesteśmy zaproszeni, by ofiarować swoje serce. Gdy młodzi zobaczą, że liturgia to historia miłości, będą ją przeżywać inaczej.
e) Wprowadzenie w tradycję liturgiczną
Wielu młodych, którzy odkrywają piękno liturgii tradycyjnej (Nadzwyczajna Forma Rytu Rzymskiego, śpiew gregoriański, sztuka sakralna…), doświadcza głębokiego nawrócenia. Dawne nie odrzuca — fascynuje.
6. Praktyczne zastosowania w życiu codziennym
Szacunek w liturgii nie kończy się w kościele. On przemienia życie. Dusza, która uczy się czcić Boga, inaczej traktuje też rodziców, nauczycieli, rodzeństwo. Młody człowiek, który rozumie, że Bogu należy się to, co najlepsze, będzie też chciał dawać z siebie to, co najlepsze — w szkole, w relacjach, w codziennych decyzjach.
Uczenie sensu sacrum to sianie ziaren świętości. Nie ma świętości bez czci. Nie ma dojrzałości duchowej bez adoracji.
7. Pilny apel duszpasterski
Duszpasterze, katecheci, rodzice: nie bójcie się wymagać szacunku, uczyć czci, dbać o liturgię. Nie chodzi o surowość czy strach, lecz o otwarcie drzwi na Misterium. Serce ludzkie — także młode — stworzone jest dla wielkości, dla wieczności, dla świętości.
Jak mówi Psalm:
«Wejdźmy, oddajmy pokłon, padnijmy na kolana przed Panem, który nas stworzył!» (Ps 95,6)
Zakończenie: Odkryć na nowo sacrum to odkryć na nowo Boga
Świat potrzebuje świętych. A świętość zaczyna się od zdumienia wobec Boga. Nauczyć młodych czci w liturgii to dać im narzędzie spotkania z żywym Bogiem. To pokazać im, że to, co najpiękniejsze, nie jest improwizowane, że nie chodzi o to, co się czuje — lecz Kogo się spotyka.
Kościół ma skarb, którego świat nie może dać: realną obecność Chrystusa w Eucharystii. Aby młodzi mogli Go odkryć, pokochać i adorować — to zadanie nas wszystkich. A wszystko zaczyna się od czegoś prostego, ale przemieniającego: na nowo nauczyć sensu sacrum.
