Powiązane artykuły
Światło pośród współczesnej ciemności
Wprowadzenie: Encyklika, która wciąż rozbrzmiewa z mocą
19 marca 1937 roku, w uroczystość św. Józefa, Opiekuna Kościoła Powszechnego i Obrońcy Odkupiciela, papież Pius XI ogłosił proroczą, stanowczą i głęboko pasterską encyklikę: Divini Redemptoris, „O bezbożnym komunizmie i jego niezgodności z wiarą chrześcijańską”. W niej Namiestnik Chrystusa ogłosił surowe ostrzeżenie przed rozprzestrzenianiem się marksistowskiego komunizmu, który już wtedy pokazał swoje najokrutniejsze oblicze w Rosji i groził rozprzestrzenieniem się niczym zaraza na resztę świata.
Prawie sto lat później encyklika ta pozostaje zadziwiająco aktualna. Komunizm, w swojej klasycznej formie oraz w nowych przebranych wersjach progresizmu czy „sprawiedliwości społecznej bez Boga”, nadal podważa fundamenty wiary, rodziny, własności i ludzkiej godności. Dziś, bardziej niż kiedykolwiek, odkrycie na nowo Divini Redemptoris jest duchowym obowiązkiem i pewnym kompasem dla tych, którzy pragną żyć Ewangelią w coraz bardziej zagubionym świecie.
I. Kontekst historyczny: Narastająca czerwona ciemność
Po rewolucji bolszewickiej w 1917 roku bezbożny komunizm ustanowił w Rosji totalitarny reżim oparty na walce klas, zniesieniu własności prywatnej, zniszczeniu religii i tłumieniu wszelkiej ludzkiej wolności. Miliony chrześcijan były prześladowane, kościoły niszczone, księża i świeccy zabijani lub wysyłani do łagrów.
Pius XI nie był ślepy na te okropności. W Europie wciąż naznaczonej kryzysem gospodarczym lat 30. i lękiem przed ekspansją komunizmu, papież podniósł swój głos z apostolską siłą. Z Watykanu potępił ideologiczny błąd marksizmu, który obiecywał zbawienie bez Boga, i wskazał jedyną prawdziwą nadzieję: Chrystusa, Odkupiciela człowieka.
„Walka klas, doprowadzona do ostateczności, zaprzecza prawu własności, niszczy rodzinę i wyrywa z duszy ludzkiej wszelki sens religijny” (Divini Redemptoris, nr 9)
II. Komunizm według Piusa XI: Fałszywe zbawienie
Pius XI doskonale rozumiał, że komunizm nie jest jedynie ideologią polityczną czy ekonomiczną, lecz przede wszystkim alternatywną propozycją religijną, „pseudo-religią”, która zastępuje Boga państwem, łaskę ideologią, a miłość – nienawiścią klasową.
Ideologia ta była szczególnie niebezpieczna, ponieważ oferowała ziemskie, natychmiastowe zbawienie bez potrzeby Chrystusa, obiecując swoisty „raj socjalistyczny” w zamian za eliminację wszystkiego, co reprezentuje Boga i Jego Kościół. Dlatego też potępienie papieża było tak stanowcze: komunizm nie jest tylko błędem – jest złem wewnętrznym, ponieważ „odmawiając człowiekowi jego godności dziecka Bożego, redukuje go do trybiku w państwowej machinie”.
„Wszędzie tam, gdzie komunizm zdobył władzę, starał się z bezlitosną przemocą zniszczyć narody chrześcijańskie” (Divini Redemptoris, nr 15)
III. Osąd teologiczny: Dlaczego komunizm jest niezgodny z wiarą chrześcijańską?
Z teologicznego punktu widzenia komunizm jest nie do pogodzenia z chrześcijaństwem z kilku powodów:
1. Neguje Boga i duchowy wymiar człowieka
Bezbożny komunizm wywodzi się z radykalnego materializmu, w którym nie ma miejsca na duszę ani wieczność. Wizja ta eliminuje transcendentny wymiar człowieka, redukując go do zwykłego ekonomicznego zwierzęcia, środka, a nie celu.
„Nie samym chlebem żyje człowiek, lecz każdym słowem, które pochodzi z ust Bożych” (Mt 4,4)
2. Niszczy wewnętrzną wolność
W imię fałszywej równości komunizm podporządkowuje jednostkę państwu, odmawia wolności religijnej, cenzuruje sumienie i eliminuje wszelką opozycję. Jest to sprzeczne z nauczaniem chrześcijańskim, które głosi wolność dzieci Bożych (por. Rz 8,21).
3. Znosi własność prywatną
Kościół zawsze bronił, że własność prywatna jest prawem naturalnym, które pozwala człowiekowi się rozwijać, być odpowiedzialnym i dobrowolnie dzielić się z innymi. Komunizm natomiast postrzega własność jako strukturalną niesprawiedliwość i promuje jej brutalne zniesienie, pozbawiając ludzi środków do życia.
„Nie pożądaj żadnej rzeczy, która należy do bliźniego twego” (Wj 20,17). To przykazanie chroni prawowite posiadanie i owoce pracy.
4. Promuje nienawiść i walkę klas
Doktryna komunistyczna zachęca do permanentnego konfliktu i konfrontacji między bogatymi a biednymi, ciemiężycielami a uciśnionymi. Ewangelia przeciwnie – wzywa do pojednania, przebaczenia i uniwersalnego braterstwa w Chrystusie.
„Błogosławieni, którzy wprowadzają pokój, albowiem oni będą nazwani synami Bożymi” (Mt 5,9)
IV. Prawdziwy Odkupiciel: Chrystus, źródło sprawiedliwości i miłości
Rozwiązanie problemów społecznych nie może pochodzić od ideologii, które zaprzeczają Bogu, ale z chrześcijańskiej odnowy porządku doczesnego. Pius XI podkreśla, że miłość chrześcijańska, inspirowana Ewangelią, jest jedyną siłą zdolną do budowania sprawiedliwego społeczeństwa.
Papież wzywa wszystkich katolików do aktywnego zaangażowania się w prawdziwą reformę społeczną: taką, która szanuje godność pracowników, promuje gospodarkę służącą dobru wspólnemu i broni ubogich — bez poświęcania prawdy ani wiary.
„Sprawiedliwość chrześcijańska powinna inspirować i wspierać cały porządek gospodarczy i społeczny” (Divini Redemptoris, nr 53)
V. Wezwanie do działania duszpasterskiego: Co możemy zrobić dzisiaj?
Divini Redemptoris nie jest jedynie potępieniem. To także pilne wezwanie duszpasterskie, które dziś brzmi jeszcze wyraźniej. Co mogą zrobić chrześcijanie XXI wieku wobec ekspansji ideologii bezbożnych, materialistycznych i totalitarnych – często przebranych za „postęp”?
1. Formować się w prawdzie
Musimy gruntownie poznać społeczną naukę Kościoła, czytać dokumenty takie jak Rerum Novarum, Quadragesimo Anno i Centesimus Annus, oraz tworzyć grupy studiów i dyskusji, które umacniają wiarę i krytyczne myślenie.
2. Żyć autentyczną miłością
Pomagajmy ubogim — ale nie przez ideologiczny etatyzm, lecz przez chrześcijańską miłość, która w drugim człowieku widzi brata, a nie tylko ofiarę systemu. Oznacza to również wspieranie potrzebujących rodzin, obronę życia i ofiarność z czasu i zasobów.
3. Ewangelizować świat pracy
Katolicy powinni być światłem w swoich środowiskach pracy, promując sprawiedliwość, uczciwość, szacunek dla ludzkiej godności i odrzucając wszelkie formy wyzysku czy korupcji.
4. Stawiać opór każdej formie prześladowania
Dziś wielu chrześcijan prześladuje się nie bronią, lecz ideologicznymi ustawami, cenzurą kulturową, antychrześcijańską dyskryminacją. W tych czasach, jak mówił Pius XI, trzeba „odwagi męczenników” i nie wolno ulegać strachowi.
„Nie bójcie się tych, którzy zabijają ciało, lecz duszy zabić nie mogą” (Mt 10,28)
Zakończenie: Proroczy dokument na nasze czasy
Divini Redemptoris nie jest tekstem zamkniętym w przeszłości. To świetlista przepowiednia, która świeci wobec dzisiejszych wyzwań. Gdy wiara jest marginalizowana, rodzina niszczona, prawda cenzurowana, a godność ludzka deptana przez systemy, które obiecują zbawienie bez Boga, głos Kościoła – stanowczy i matczyny – przypomina, że tylko w Chrystusie jest zbawienie.
Pius XI nie mówił ze strachu, ale z nadziei – nadziei na odnowioną ludzkość przez łaskę. Dziś ta nadzieja nadal żyje w każdym katoliku, który wybiera życie Ewangelią z odwagą, wiernością i miłością.
„Jezus Chrystus wczoraj i dziś, ten sam także na wieki” (Hbr 13,8)
Dla pogłębienia i zastosowania:
- Przeczytaj całą encyklikę: dostępna jest bezpłatnie na stronie Watykanu w wielu językach.
- Zorganizuj parafialną grupę lektury na temat społecznej nauki Kościoła.
- Módl się za prześladowanych chrześcijan w krajach, gdzie komunizm lub jego pochodne nadal uciskają wierzących.
- Wychowuj swoje dzieci w chrześcijańskim światopoglądzie, który rozpoznaje i odrzuca fałszywe obietnice sekularyzmu.
Jeśli bezbożny komunizm obiecuje zbawienie bez Boga, Kościół z mocą głosi, że istnieje tylko jeden prawdziwy Odkupiciel: Jezus Chrystus. A w Nim możemy wszystko.
„W Nim mamy odkupienie przez Jego krew, odpuszczenie grzechów, według bogactwa Jego łaski” (Ef 1,7)
